Homole, kluczowy dla średniowiecza zamek obronny

Zamek Homole, zwany dawniej Gomole od góry, na której się znajduje – Gomoła 740 m n.p.m. istniał już w wiekach średnich. Strzegł on znajdującego się poniżej przejścia Polska Brama, dzisiaj przełęczy Polskie Wrota, ówczesnej odnogi bursztynowego szlaku, traktu zwanego też Polską Drogą. Przebiegał tu również szlak handlowy pomiędzy Śląskiem i Czechami. Zamek był punktem obronnym państwa Gomolskiego, którego prawdopodobnym właścicielem wspomnianym w dokumentach z 1327 r. był Wojtyczka Panwitz, kasztelan Kłodzki. Murowany zamek wzniesiono pod koniec XIII wieku lub w wieku XIV, i pierwszym znanym właścicielem nowego zamku był Titzko (Thyczko) von Pannwitz, wzmiankowany w 1346 roku. 19 lipca 1428 roku, zamek został zdobyty przez husytów i stał się na ten czas ich główną siedzibą na ziemi kłodzkiej. Po wycofaniu się wojsk husyckich w 1444 r. zamek kupił czeski rycerz, husycki dowódca Hynko Krušina. Od 1477 r. zamek stracił na znaczeniu i przechodził w różne ręce. Na początku XVI w. potomek ostatnich rezydentów, wszedł w spór z cesarzem, co spowodowało, że suwerenność zamku przestała być tolerowana. W 1534 r. wojska cesarskie zdobyły zamek, który następnie skonfiskowano, a ostatniego właściciela stracono w Wiedniu. Od tego czasu nie posiadając właściciela obiekt popadł w ruinę.

Z zamku, na który składał się cylindryczny stołp (wieża ostatecznej obrony), o wnętrznej średnicy ok. 3m i wysokości 30 m, sale rycerskie i pomieszczenia gospodarcze, otoczone murem obwodowym o grubości 2m. Mur wydzielał dziedziniec o nieregularnych granicach, zbliżonych do prostokąta, długości ok. 45m i szerokości ok. 18 m. Wieża umieszczona była w jego centrum. Dzisiaj dostępne są jedynie szczątki murów i pozostałość po stołpie – jej fragment o wysokości ok. 10 m.

Z drogi krajowej DK 8 zaraz za Polskimi Wortami należy skręcić w Zielone Ludowe na Ludowe. Tutaj już na piechotę, drogą szutrową dojdziemy do drewnianej kładki pomiędzy okresowo występującymi jeziorkami, która jest początkiem ścieżki edukacyjnej wiodącej na szczyt góry Gomoła. Do podnóża góry prowadzi z Dusznik Zdroju czerwony główny szlak sudecki im. Mieczysława Orłowicza.